“Folkiem opolskim” obecnie nazywamy ogół sztuki ludowej, która pochodzi z okolic Opola położonego na Górnym Śląsku (woj. opolskie). Zaliczają się do niego zarówno wzory malowane (na przykład na słynnej porcelanie opolskiej), haftowane (hafty opolskie) i wydrapywane na barwionych powierzchniach (kroszonki, porcelit).
Folk opolski – historia. Skąd wzięła się popularna za czasów PRL porcelana z wzorami opolskimi?
Początki sztuki ludowej regionu Opola to przede wszystkim kroszonki wykonywane przez mieszkanki wsi. Na Wielkanoc kobiety z tego regionu przygotowywały specyficzny rodzaj pisanek. Jajka barwiono poprzez gotowanie w naturalnych barwnikach: łupinach z cebuli, młodych pędach zbóż itd. Następnie, z użyciem ostrych narzędzi, gospodynie zdrapywały część barwnika. W ten sposób powstawały wzory na pisance, przede wszystkim były to motywy roślinne.
Kto pierwszy wytworzył naczynia z motywami opolskimi?
Cepelia opolska, zrzeszająca twórców ludowych z tego regionu, organizowała konkursy kroszonkarskie, w których brały udział osoby wytwarzające takie pisanki. Na początku lat 60. XX wieku członkowie komisji konkursowej wpadli na pomysł przeniesienia wzorów na bardziej trwałe medium. Do współpracy zaproszono Stefanię Okos, która już wcześniej dwukrotnie była laureatką konkursu. Pierwsze próby wykonywano na odpadach fabrycznych naczyń z porcelitu, który zasadniczo jest gorszym gatunkiem porcelany. Naczynia były malowane, co pozwalało na wyrycie na nich wzorów. Na początku ogólnopolska centrala Cepelii nie zezwalała na rozpoczęcie regularnej produkcji, uznając to za zbyt nowatorski pomysł. Dzięki pomocy wybitnego etnografa Romana Reinfussa udało się jednak przekonać jej pracowników do umożliwienia sprzedaży tych produktów regionalnych.
Porcelana eksportowana na szeroką skalę
Folk opolski obecnie kojarzymy właśnie najbardziej z malowaną porcelaną. Te wyroby pojawiły się jednak dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych. Zdecydowano o zmianie surowca i techniki zdobienia zarówno ze względu na możliwość nanoszenia wielu kolorów, jak również na szkodliwość zdrapywanej farby do naczyń z porcelitu. Na naczynia z porcelany nanoszono farby w rozmaitych barwach, a następnie całe naczynia wypalano w piecu. To pozwalało na utworzenie trwałego malunku, odpornego na regularne użytkowanie naczynia. W latach siedemdziesiątych nastąpił rozkwit produkcji w opolskiej Cepelii – sprzedaż rosła, zatrudniano dodatkowych pracowników, a wyroby sprzedawano za granicę na dużą skalę.
Upadek i powrót
Niestety od połowy lat dziewięćdziesiątych popyt na opolską porcelanę znacząco zmalał. Wiązało się to nie tylko z nasyceniem rynku, ale też jego otwarciem na import z krajów zachodu. Kondycja finansowa Cepelii podupadała, by w 2006 roku ostatecznie doprowadzić do upadłości stowarzyszenia twórców. Jednakże, tradycja przetrwała – wiele osób kontynuowało wykonywanie zdobień opolskich, czy to hobbystycznie, czy też zarobkowo. Obecnie, na fali wzrostu zainteresowania folklorem, kolejne firmy zaczynają produkcję i sprzedaż przedmiotów z motywami regionu Opola. Chcąc szerzyć popularność pięknej sztuki ludowej, oferujemy Państwu m. in. smycze, poduszki oraz torby z wzorami zainspirowanymi dziełami opolskimi. Posiadamy również przedmioty z wzorami inspirowanymi haftem opolskim – przedstawiającym przede wszystkim motywy roślinne w sposób stylizowany lub naturalistyczny.